سردرد خوشه‌ای یا کلاستر

سردرد کلاستر سردردی کوتاه و بسیار دردناک می‌باشد که هر روز فرد برای چند دقیقه و یا چندماه به طور دوره‌ای درگیر می‌شود. اغلب در فصل خاصی به سراغ افراد می‌آید ،ممکن است در فصل پاییز و یا بهار باشد.
به دلیل فصلی بودن سردرد کلاستر بیماران بیشتر آن را با سردردهای ناشی از آلرژی فصلی و یا استرس شغلی اشتباه می‌گیرند. 

‌دلیل سردرد خوشه‌ای و یا کلاستر

‌دلیل اصلی سردرد خوشه‌ای و یا کلاستر معلوم نیست اما علت به وجود آمدن سردرد یکی از عصب‌های صورت درگیر شده و باعث درد شدید در اطراف چشم می‌شود و درد شدید آن باعث می‌شود فرد بی قرار شود و شروع به راه رفتن کند. سردرد کلاستر از میگرن شدیدتر است اما به اندازه مدت زمان میگرن طول نمی‌کشد و زمانش کوتاه تر از میگرن می‌باشد. 

این نوع سردرد شیوع کمتری را بین انواع سردرد در جامعه دارد به صورتی که از بین هزار نفر یک نفر درگیر این سردرد می‌شود و اغلب مردان بیشتر از زن‌ها دچار سردرد خوشه‌ای می‌شوند و بیشتر قبل از 30 سالگی فرد، سردرد شروع می‌شود. 

هنگام سردرد خوشه‌ای در مغز چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

هنگامی که یکی از عصب‌های مغز حساس و تحریک پذیرشود، مسیر عصب فعال می‌شود و سردرد خوشه‌ای به وجود می‌آید و سیگنالی از قسمت عمیق مغز که هیپوتالاموس نام دارد و ساعت بیولوژیک مغز است و همچنین کنترل کردن چرخه خوابیدن و بیدار شدن را به عهده دارد به عصب‌های خاص می‌رسد.
این عصب تریژمینال و یا عصب سه قلو می‌باشد که مسئولیت ایجاد گرما و یا درد در صورت را دارد.
گاهی ممکن است یک عامل ژنتیکی و یا زمینه‌ای مانند تومور مغزی و یا آنوریس در اطراف عصب‌های سه قلو باعث تحریک آن و باعث ایجاد سردرد خوشه‌ای(کلاستر) شود. 

علائم و نشانه سردرد خوشه‌ای

چند نشانه وجود دارد که سردرد کلاستر را از بقیه انواع سردردها متمایز می‌کند مانند:
* سرعت: سردرد کلاستر و یا خوشه‌ای اغلب به سرعت و در مدت زمان 5 تا 10 دقیقه به بیشترین حد شدت خود می‌رسد.
* درد: درد اکثرا همیشه در یک سمت سر ایجاد می‌شود و هنگامی که یک دوران سردرد کلاستر فروکش کرد و دوره بعد شروع شد درد سمت مقابل سر را درگیر می‌کند و این اتفاق به ندرت پیش می‌آید.
درد بیشتر ماهیت سوراخ کننده و یا سوزاننده دارد و ممکن است گاهی اوقات به صورت ضرباندار و یا مداوم باشد. درد در قسمت پشت و یا اطراف حدقه چشم اتفاق می‌افتد اما ممکن است به شقیقه، پیشانی، گونه، فک و یا بینی انتشار پیدا کند.
* مدت زمان کوتاه: سردرد کلاستر و یا خوشه‌ای اغلب بین 30 تا 90 دقیقه زمان طول می‌کشد اما می‌تواند در طول 15 دقیقه باشد و یا ممکن است 2 تا 3 ساعت هم برسد اما کمتر از 4 ساعت است برخلاف میگرن.
* قابل پیش بینی: حمله‌ها ممکن است با ریتم سیرکادین در طی 24 ساعت بدن مرتبط باشد. سردرد خوشه‌ای اغلب در یک مدت زمان مشخصی در طول روز اتفاق می‌افتد و به همین دلیل سردرد زنگ ساعت نام دارد. این حمله‌های سرد کلاستر امکان دارد 1تا2 ساعت بعد از خواب فرد را بیدار کند و خواب فرد را به هم بزند.
* تکرار: اکثر بیماران مبتلا به سردرد کلاستر حملات سردرد روزانه بین 2تا3 ماه را تجربه می‌کنند. بعد از گذشت این دوران امکان دارد برای مدت زمانی بدون حمله باقی بمانند. 

نشانه سردردهای خوشه‌ای:

درد اغلب ناگهانی شروع شده و هنگامی که ایجاد می‌شود نشانه‌های زیر جلب توجه می‌کند:
1_ احساس سوزش و یا درد شدید در یک سمت سر
2_ افتادگی و یا ورم پلک در قسمت درگیر درد
3_ تنگ تر شدن مردمک در همان چشم
4_ قرمزی قسمت درد و با اشک ریزش چشم
5_ گرفتگی بینی و یا آبریزش در همان سمت
6_ صورت قرمز و گرم
7_ عرق کردن
8_ حساسیت به نور

سردرد خوشه‌ای در افرادی که الکل زیاد مصرف می‌کنند و یا سیگار می‌کشند بیشتر است. در طی مدت زمان پریود سردرد کلاستر بیمار نسبت به نیکوتین و الکل حساس تر می‌شود. 

درمان

درمان سردرد حاد حمله شامل ارگوتامین، لیدوکایین، سوماتریپتان، ریزاتریپتان و اکسیژن می‌باشد. همچنین انجام دوش آب گرم باعث کاهش پیدا کردن سردرد کلاستر ‌می‌شود. پزشک متخصص سردرد امکان دارد تزریق مواد بی حس کننده و کورتون در محل اعصاب پس سری را انجام می‌دهد.