در قرن ۲۱ روز جهانی ذخایر ژنتیکی و زیستی به عنوان فرصتی برای تأمل در اهمیت تنوع زیستی و نقش آن در حفظ محیط زیست و توسعه پایدار شناخته میشود.

به گزارش خبرنگار تابناک از ارومیه، تنوع زیستی نه تنها به عنوان یک منبع طبیعی با ارزش در ارائه غذا، دارو و مواد اولیه شناخته میشود، بلکه به عنوان عاملی اساسی برای تعادل اکوسیستمها و بقای زندگی بر روی زمین عمل میکند. امروز ما در جهانی زندگی میکنیم که به شدت تحت تأثیر فعالیتهای انسانی قرار دارد و از تخریب زیستگاهها تا تغییرات اقلیمی، این عوامل تهدیدات جدی برای تنوع زیستی به شمار میآیند و با از بین رفتن گونهها و سیستمهای طبیعی، ما خود را در معرض خطراتی قرار میدهیم که میتوانند تأثیرات مخربی بر زندگی ما و نسلهای آینده داشته باشند. نگهداری و حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی، از اهمیت بالایی برخوردار است و این ذخایر نه تنها به عنوان پایهگذاران اکوسیستمهای پایدار عمل میکنند، بلکه به ما کمک میکنند تا به چالشهای جهانی مانند بیماریها، گرسنگی و تغییرات اقلیمی پاسخ دهیم، بنابراین آگاهی بخشی در مورد اهمیت این ذخایر میتواند گام موثری در جهت حفظ آنها باشد. تحقیقات علمی و نوآوریهای تکنولوژیک میتوانند به ما در درک بهتر و مدیریت بهینه این ذخایر ژنتیکی و زیستی کمک کنند و استفاده از روشهای نوین در کشاورزی، پزشکی و علوم محیط زیست میتواند به حفظ و ارتقای این منابع ارزشمند منجر شود و همچنین، توجه به دانش بومی و سنتی در این حوزه میتواند به عنوان نقطه قوتی در حفاظت از تنوع زیستی مطرح شود. روز جهانی ذخایر ژنتیکی و زیستی به ما یادآوری میکند که حفاظت از طبیعت و تنوع زیستی یک مسئولیت مشترک است و این مسئولیت نه تنها بر عهده دولتها و سازمانهای بینالمللی است، بلکه هر فردی میتواند نقشی در این زمینه ایفا کند و با تغییر رفتارهای روزمره و حمایت از ابتکارات محلی، میتوانیم به حفظ این گنجینههای طبیعی کمک کنیم. تنوع زیستی ایران در معرض نابودی تدریجی است نریمان خمسهنژاد فعال محیط زیست و مدیرعامل موسسه مردم نهاد جوانان میراث سبز آیندگان در گفتوگو با خبرنگار تابناک در ارومیه گفت: منابع طبیعی و تنوع زیستی کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد، به ویژه در آذربایجانغربی و ما نیازمند اقدام فوری نهادهای دولتی و مشارکت مردمی در حفظ این میراث گرانبها هستیم. وی افزود: موقعیت بینظیر ایران در تنوع اقلیمی و زیستی باعث شده که این سرزمین را به مثابه یک “خزانه ژنتیکی عظیم در خاورمیانه” توصیف کرد و ایران با دارا بودن بیش از ۸۲۰۰ گونه گیاهی، ۵۳۰ گونه پرنده، و بیش از ۱۰۰ گونه پستاندار، یکی از مهمترین کانونهای تنوع زیستی در جهان بهشمار میرود. خمسهنژاد گفت: آذربایجانغربی و شهرستان ارومیه، با اقلیم متنوع و حضور گونههای گیاهی و جانوری منحصربهفرد از مهمترین ذخایر ژنتیکی کشور محسوب میشوند، اما عوامل متعددی نظیر تغییر اقلیم، توسعه ناپایدار، ورود گونههای مهاجم و چرای بیرویه باعث شده است بسیاری از گونههای بومی در معرض انقراض قرار گیرند. فعال محیط زیست و مدیرعامل موسسه مردم نهاد جوانان میراث سبز آیندگان خاطر نشان کرد: در روستاهای اطراف ارومیه باغهایی با قدمت چند صد سال وجود دارد که متأسفانه امروز به علت کمبود آب و جایگزینی با ارقام وارداتی، در حال نابودی هستند و این ذخایر بومی کشاورزی شامل سیب ارومیه، انگورهای سنتی، زالزالک، سنجد و گونههای نادر زنبورعسل میباشد. وی افزود: یکی از راهکارهای خروج از این بحران ایجاد بانکهای ژن منطقهای، حمایت از کشاورزان بومی، تعیین مناطق حفاظت شده ژنتیکی، و استفاده از ظرفیت NGOها در مستندسازی و آموزش عمومی از جمله اقداماتی است که میتواند به حفظ این گنجینهها کمک کند و صیانت از ذخایر ژنتیکی تنها حفاظت فیزیکی نیست، بلکه احترام به تنوع و شناخت دانش بومی است و ما باید پیوند انسان و طبیعت را احیا کنیم. خمسهنژاد با اشاره به تهدید جدی فرونشست زمین در ایران گفت: طبق اعلام سازمان زمینشناسی، بیش از ۵۰ هزار کیلومتر مربع از اراضی کشور در معرض فرونشست قرار دارد، که معادل دو برابر مساحت استان مازندران و پنج برابر حد بحرانی است. فعال محیط زیست و مدیرعامل موسسه مردم نهاد جوانان میراث سبز آیندگان خاطر نشان کرد: اگر اراده باشد میتوان گامهایی مؤثر در مسیر احیای تنوع زیستی کشور برداشت و حفاظت از محیط زیست تنها وظیفه دولت نیست، بلکه نیازمند مشارکت آگاهانه تمام مردم است. وی افزود: بیایید برای آیندهای اقدام کنیم که در آن فرزندان ما معنای جنگل، رودخانه، مرتع و دریاچه را بهدرستی بفهمند باید وطن را با نگاه زیست محیطی ببینیم و ذخایر ژنتیکی خود را به مثابه امانتی گرانبها به نسلهای بعدی بسپاریم. سال ۱۴۰۴ به عنوان «سال سرمایهگذاری برای تولید» نامگذاری شده است و این امر میتواند به عنوان فرصتی برای حفاظت و بهرهبرداری بهینه از ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور مورد توجه قرار گیرد و در این سال، توجه ویژه به توسعه و بهبود روشهای علمی و مدیریتی در حوزههای زیست محیطی و کشاورزی ضروری است و مردم میتوانند با سرمایهگذاری در پروژههای تحقیقاتی و تولیدی نه تنها به حفظ تنوع زیستی کمک کنند، بلکه به اطمینان از پایداری منابع طبیعی برای نسلهای آینده نیز یاری رسانند، بیایید در این روز با هم به احترام به طبیعت و تلاش برای حفظ تنوع زیستی pledging کنیم و هر گام کوچکی که در این راستا برداریم، میتواند تأثیر بزرگی در حفظ این گنجینههای ارزشمند داشته باشد و به بهبود کیفیت زندگی ما و نسلهای آینده کمک کند. گزارش: الهام ابراهیمی