در پی اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر ادامه مذاکرات با ایران و توصیف آن به عنوان روندی «عالی»، سکوت غیرمعمول اسرائیل در قبال این تحولات توجه تحلیلگران را به خود جلب کرده است. این سکوت، برخلاف رویه گذشته تلآویو که همواره با صدای بلند مخالفت خود را با هرگونه توافق هستهای با ایران اعلام میکرد، این بار نه نشان رضایت که نشان «عدم رضایت» است. برای توضیح این وضعیت سه دلیل اصلی را میتوان برشمرد:

اول اینکه، اسرائیل سالها تلاش کرد تا ایران را در یک «چرخه امنیتی» قرار دهد، بهگونهای که دو طرفِ مذاکره (ایران و آمریکا) یکدیگر را ذاتاً غیرقابل اعتماد یا تهدید دائمی تصور کنند. از نگاه اسرائیل، این چارچوب ذهنی تضمین میکرد که حتی در صورت توافق، شکاف عمیق میان ایران و آمریکا باقی بماند به ویژه آنکه در ایران نیز هواداران تندرویی داشت.  با این حال، به نظر میرسد روند کنونی مذاکرات به جای تشدید این ذهنیتها، در تقلای ایجاد فضایی برای بازتعریف رابطه است. ترامپ با پیشبرد مذاکرات خارج از چهارچوب سنتی (مانند برجام)، عملاً به ایران و آمریکا فرصتی داده است تا از دام تصویرسازیهای متقابلِ «تهدید مطلق» فاصله بگیرند. این تغییر، اسرائیل را در موقعیتی قرار داده که نمیتواند بهسادگی با تکیه بر روایت پیشین، مخالفت خود را علنی کند. دومین دلیل آن است که اسرائیل همواره مخالفت مطلق خود با هرگونه مذاکره با ایران را اعلام کرده و در عوض، خواستار اعمال «الگوی لیبی» بوده است؛ الگویی که در آن، هرگونه فعالیت هستهای - حتی صلحآمیز- بهطور کامل نابود شد، اما تفاوت کلیدی مذاکرات کنونی با این الگو، در پذیرشِ حق ایران برای دستیابی به فناوری هستهای صلحآمیز از سوی آمریکا و مخالفت با ساخت بمب است که ایران نیز هیچگاه بر سر آن با غرب اختلاف نداشته است و گزارش آژانس نیز دلیلی بر پیگیری آن اقامه نکرده است. در واقع، واشنگتن اکنون نه بر نابودی کامل زیرساختهای هستهای ایران، بلکه بر میزان غنیسازی تاکید دارد و مذاکرات کنونی ترامپ نیز تلاشی است برای تفکیک این موارد از حق ایران در چارچوب پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای. این تغییر اولویتها، اسرائیل را با این واقعیت روبهرو ساخته که نمیتواند به شیوه گذشته، کنگره آمریکا را علیه توافق بسیج کند، چرا که ترامپ -برخلاف اوباما یا بایدن- از حمایت گسترده جمهوریخواهان در کنگره برخوردار است و فضای سیاسی فعلی، امکان مانور دادن نتانیاهو یا ایراد نطق آتشین با کف ممتد اعضای کنگره برای تحریک علیه توافق را بهشدت محدود کرده است. سومین دلیل نیز آن است که اسراییل میداند حتی در صورت بازگشت جناح رقیب ترامپ به قدرت باز هم نمیتوان همچون دوران برامدن ترامپ و نادیده گرفتن برجام، به نقض توافق احتمالی کنونی دلخوش داشت و ایده «توافق امروز، لغو فردا»ی گذشته را شاهد بود. به بیان ساده، اسرائیل میداند که دیگر نمیتواند با تکیه بر استراتژیهای گذشته، مانع شکلگیری توافقی شود که احتمالا و در صورت نهایی شدن، میتواند پایدارتر از برجام باشد. سهند ایرانمهر