متخصص خون شناسی (هماتولوژی)

هماتولوژی یا متخصص بیماری‌های خونی کسی است که می‌تواند انواع اختلالات و بیماری‌های خون از جمله بیماری‌های سرطانی و غیر سرطانی را تشخیص دهد و درمان کند، اجزای خون که شامل گلبول سفید، پلاسما و گلبول‌های قرمز تشکیل شده‌اند و اندام‌هایی که این گلبول‌ها را تولید می‌کنند مانند مغز استخوان و طحال از مواردی است که هماتولوژیست نسبت به آن دانش کامل دارد.

انواع بیماری‌های خونی

بیماری‌هایی که ممکن است توسط هماتولوژیست درمان شوند را در زیر برای شما عنوان کرده‌ایم:

•  عفونت خون 
•  اختلال خونریزی مانند هموفیلی 
• اختلال خود ایمنی مانند کم خونی همولوتیک تالاسمی 
•  سرطان خون مانند لنفوم لوسمی، سندروم‌های میلودیسپیلاتسک، ام دی اس
•  اختلالات گلبول قرمز مانند کم خونی 
• بیماری‌هایی که نیاز به پیوند مغز استخوان دارد
• اختلالات انسدادی مانند ترامپوز ورید عمقی دی وی تی یا آمبولی شریانی

روش‌های تشخیص بیماری‌های خونی

 از انواع روش‌هایی که یک هماتولوژیست برای تشخیص اری‌های خونی استفاده می‌کند، علاوه بر آزمایش خون می‌توان موارد زیر را نام برد:

توموروگرافی گسیل پوزیترون

 در این روش با استفاده از ردیاب رادیواکتیو برای مشخص کردن نقاط سرطانی در بدن نمونه برداری می‌شود

آسپیراسیون

 مغز استخوان در این روش با استخراج مایع مغز استخوان بیماری لوسمی یا لنفوب را تشخیص می‌دهند 

بیوپسی مغز استخوان

در روش بیوپسی هسته جامد مغز استخوان برای تشخیص بیماری‌هایی مثل سرطان خون و سایر سرطان‌ها استفاده می‌شود 

الکتروفروز هموگلوبین

این آزمایشگاه آزمایش خون است که به بررسی شکل گلبول‌های قرمز می‌پردازد و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند اختلالات موروثی خونی بیماری سلول داسی شکل استفاده می‌شود.

خون چه ساختاری دارد؟

خون شما بافت زنده ای است که از مایع و جامد تشکیل شده است. قسمت مایع به نام پلاسما از آب، نمک و پروتئین و بیش از نیمی از خون شما پلاسما ساخته شده. قسمت جامد خون شما حاوی گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت است.

اختلالات خونی یک یا چند قسمت از خون را تحت تاثیر قرار می دهد و مانع از انجام کار خون می شود. آنها می توانند حاد یا مزمن باشند. بسیاری از اختلالات خونی ارثی هستند. علل دیگر عبارتند از عوارض جانبی داروها و کمبود برخی مواد مغذی در رژیم غذایی.

انواع اختلالات خونی عبارتند از:

•  اختلالات پلاکتی، لخته شدن بیش از حد، و مشکلات خونریزی، که بر نحوه لخته شدن خون شما تأثیر می گذارد
• کم خونی، زمانی اتفاق می افتد که خون شما اکسیژن کافی را به بقیه بدن شما حمل نمی کند
• سرطان های خون، مانند لوسمی و میلوما
• اختلالات ائوزینوفیلیک(اختلال هتروژن یا چند ژن با یک اثر)، که مشکلات مربوط به یک نوع گلبول سفید است.
• اختلال سلول‌های خونی

علائم شایع اختلال گلبول‌های سفید و قرمز چیست؟

از مهمترین علائم اختلال گلبول ای سفید و قرمز نفس تنگی،خستگی و کسالت، بالا رفتن ضربان قلب، ضعف عضلات و احساس ناخوشی است.

نشانه شایع اختلال پلاکت چیست؟

• خون ریزی بی علت از لثه یا بینی
•  کبود شدن پوست
•  زخم‌هایی که دیر بهبود پیدا می‌کنند

آنمی(کم خونی)

آنمی یکی از اختلالات گلبول قرمز می‌باشد و کمبود آهن باعث این اختلال می‌شود. بدن برای تولید هموگلوبین به آهن احتیاج دارد. کم خونی و فقر آهن هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن آهن کافی نداشته باشد.

آنمی پرنیشیوز(کم خونی وخیم)

کم خونی وخیم یک بیماری خود ایمن است. آنمی پرنیشیوز به معنی کم خونی خطرناک است زیرا در گذشته کشنده وغیرقابل درمان بوده است.

کم خونی آپلاستیک

بیماری نادر و جدی است و درآن مغز استخوان نمی‌تواند سلول جدید خون تولید کند. همچنین می‌تواند باعث خستگی شود.

کم خونی همولیتیک خودایمن

باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن گلبول‌های قرمز را سریع تر جایگزین کند.

تالاسمی

مجموعه ای از اختلال خونی ارثی می‌باشد و از جهش ژنتیکی ناشی می‌شود و از تولید هموگلوبین جلوگیری می‌کند. درنتیجه می‌تواند باعث: مشکلات قلبی، بزرگ شدن طحال، تاخیر در رشد کودکان و تغییر شکل استخوان بشود.

پلی سیتمی ورا

این بیماری یک سرطان خون می‌باشد که در نتیجه‌ی جهش ژنی ایجاد می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد یعنی خون غلیظ شده و با سرعت کمتری جریان پیدا می‌کند و خطر لخته‌های خون افزایش می‌یابد.

لنفوم

این بیماری سرطان خون است و در سیستم لنفاوی بدن اتفاق می‌افتد. گلبول سفید تغییر می‌کند و خارج از کنترل رشد می‌کند.

لوسمی

در بیماری لوسمی گلبول‌های سفید بدخیم در مغز استخوان تکثیر و می‌تواند مزمن و یا حاد باشد.

سندروم میلودیسپلاستیک

در این بیماری گلبول‌های سفید مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این سندروم به تدریج یا سریع پیشرفت می‌کند و ممکن است به لوسمی منجر شود.

اختلالات پلاکت

هنگامی که فرد دچار آسیب دیدگی شود، پلاکت‌ها عمل می‌کنند. پلاکت‌ها در قسمت آسیب دیدگی جمع می‌شوند و از خون ریزی جلوگیری می‌کنند.

‎

علائم اختلالات

* پلاکت‌های کافی در خون وجود ندارد.

* پلاکت زیادی در خون وجود دارد و همین باعث ایجاد لخته‌های خون می‌شود.

* پلاکت درست لخته نمی‌شود و گاهی اوقات پلاکت‌ها تغییر شکل پیدا می‌کنند و به گلبول دیگر و یا دیواره عروق می چسبند.

بیماری فون ویلبراند

یکی از شایع ترین اختلالات خونی ارثی می‌باشد که به علت کمبود پروتئین موسوم به فون ویلبراند است.

هموفیلی

هموفیلی معروف ترین اختلالات لخته شدن خون می‌باشد و در مردان رخ می‌دهد.

ترومبوسیتمی اولیه

یک اختلال نادر می‌باشد و می‌تواند باعث افزایش لخته شدن خون بشود. این بیماری باعث افزایش یافتن خطر سکته مغزی و یا حمله قلبی می‌شود.

اختلالات عملکرد پلاکت‌ها

انجمن هموفیلی بعضی از بیماری‌ها و داروها را عامل تغییر عملکرد پلاکت‌ها می داند، مانند:

* بعضی از آنتی بیوتیک‌ها

* آسپرین

* داروها قلب

* داروهای ضد افسردگی

* داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

* آنتی هیستامین

اختلالات سلول پلاسما

سلول پلاسما یک نوع از گلبول سفید می‌باشد و پادتن تولید می‌کند. همچنین برای دفع کردن بیماری و عفونت اهمیت دارند.

میلوم سلول پلاسما

این بیماری نادر سرطان خون است و در سلول پلاسما و در استخوان ایجاد می‌شود. سلول بدخیم پلاسما در استخوان جمع می‌شود و تومورهای موسوم به پلاسما در استخوان‌های لگن، ستون فقرات و دنده ایجاد می‌شود.

عمل جراحی

عمل پیوند مغز استخوان امکان دارد بافت‌های آسیب دیده استخوان را ترمیم و یا جایگزین کند. این عمل شامل انتقال سلول بنیادی از اهدا کننده به بدن فرد است تا استخوان بتواند سلول‌های خونی طبیعی را تولید کند. انتقال خون یکی دیگر از گزیه‌هایی است که کمک می‌کند سلول خونی آسیب دیده را جایگزین کند.